Sociale verkiezingen 2020: de eerste datum is in aantocht (X-60)

De sociale verkiezingen worden gehouden tussen 11 en 24 mei 2020. Dag X-60 is de eerste belangrijke datum binnen de voorbereidingsperiode (van dag X-60 tot X) en is afhankelijk van de datum waarop de verkiezingen effectief zullen plaats vinden (dag Y). Dag X-60 valt ten vroegste op 13 december 2019 wanneer de sociale verkiezingen plaats vinden op 11 mei 2020.

De organisatie van sociale verkiezingen is ontegensprekelijk een complexe aangelegenheid, waarvan de voorbereiding meerdere maanden vooraf begint.

1. Wanneer zijn sociale verkiezingen verplicht?

De sociale verkiezingen beogen de oprichting van de ondernemingsraden en comités voor preventie en bescherming op het werk. Dit zijn inspraakorganen in de onderneming die paritair zijn samengesteld uit enerzijds het ondernemingshoofd en zijn vertegenwoordigers, en anderzijds de vertegenwoordigers van de werknemers in de onderneming.

Een ondernemingsraad moet worden opgericht in alle ondernemingen die gewoonlijk gemiddeld ten minste 100 werknemers tewerkstellen.

Bovendien moeten de ondernemingsraden, die tijdens vorige sociale verkiezingen opgericht waren, vernieuwd worden wanneer hun onderneming gewoonlijk gemiddeld ten minste 50 werknemers tewerkstelt. Ondernemingen met 50 tot 99 werknemers die een ondernemingsraad moeten vernieuwen, moeten evenwel niet overgaan tot de verkiezing van de leden van de raad. Hun mandaat zal worden uitgeoefend door de verkozen personeelsafgevaardigden van het comité voor preventie en bescherming op het werk.

Er moet een comité voor preventie en bescherming op het werk worden opgericht of vernieuwd in alle ondernemingen die gewoonlijk gemiddeld ten minste 50 werknemers tewerkstellen.

2. Organisatie van de sociale verkiezingen

Sociale verkiezingen worden georganiseerd op het niveau van de "Technische Bedrijfseenheid" (hierna "TBE").

In principe stemt de TBE overeen met de juridische entiteit van de werkgever, maar dit is niet altijd het geval. Al naargelang de omstandigheden is het mogelijk dat verschillende afzonderlijke juridische entiteiten moeten samengevoegd worden in één enkele TBE.

Het gebeurt ook dat één bedrijfsactiviteit wordt opgesplitst in verschillende juridische entiteiten, en dus verschillende TBE's, om sociale verkiezingen te vermijden. Een dergelijke constructie wordt soms met succes aangevochten door de vakbonden; de arbeidsgerechten beslissen dan om opgesplitste entiteiten toch samen te voegen tot één TBE.

Het kan ook dat één juridische entiteit opgesplitst wordt in meerdere TBE’s. Het gevolg daarvan is dat het aantal beschermde werknemers toeneemt. Een dergelijke opsplitsing is dus niet altijd een goede oplossing.

Een goede voorbereiding is zonder twijfel aangewezen. De eerste vraag, die zich bij de organisatie van de sociale verkiezingen zal stellen, is de vaststelling van de TBE, het niveau waarop de sociale verkiezingen worden georganiseerd (drempel 50/100). In dat kader moeten ondernemingen eerst hun personeelsbestand vaststellen om na te gaan of zij sociale verkiezingen moeten organiseren.

De voorbereidingen van de sociale verkiezingen die worden gehouden tussen 11 en 24 mei 2020, worden opgestart tijdens de het laatste kwartaal van 2019. De eerste datum, afhankelijk van de gekozen verkiezingsdatum (datum “Y”) die in aanmerking wordt genomen is 13 december 2019 indien de verkiezingsdatum op 11 mei 2020 valt, hetzij dag X-60.

De werkgever is volledig verantwoordelijk voor de organisatie van de sociale verkiezingen. Hij dient zelf het initiatief te nemen om de verkiezingsprocedure op gang te trekken.

Indien hij zijn verplichtingen terzake niet nakomt, kunnen hem strafrechtelijke of administratieve geldboetes opgelegd worden.