MTE t. Hongarije, een nieuwe evolutie in de aansprakelijkheid van Internet Providers

Op 9 februari 2016 heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zich opnieuw uitgesproken omtrent de aansprakelijkheid van Internet Providers, en meer specifiek van Internet nieuwswebsites, voor de commentaren die hun gebruikers op de website plaatsten.

Het is niet de eerste keer dat het Hof zich over deze vraag moest buigen. In het arrest Delfi t. Estland van 16 juni 2015, dat reeds besproken werd in een eerder artikel op onze website, had het Hof zich reeds over een gelijkaardige kwestie uitgesproken.

1. Het arrest Delfi

In het arrest Delfi t. Estland, had het Hof  toen geoordeeld dat de aansprakelijkheid van een Internet Content Provider, zoals de meeste nieuwswebsites, voor de commentaren van de gebruikers stand kan houden en niet noodzakelijk een inbreuk uitmaakt op de vrijheid van meningsuiting van de Provider in kwestie. Ter herinnering, het Hof kwam tot deze bevinding omwille van het feit dat de gebruikers van Delfi haatdragende reacties geplaatst hadden op een artikel gepubliceerd op haar commerciële nieuwswebsite, waarbij Delfi onvoldoende maatregelen had genomen om deze reacties snel genoeg te verwijderen.

Dit was een mijlpaalarrest dat een nieuwe standaard bepaalt voor de aansprakelijkheid van commerciële websites die inkomsten halen uit de inhoud van de websites, en gebruikers de mogelijkheid bieden om te reageren.

2. De feiten voorafgaand aan het arrest MTE en Index.hu Zrt t. Hongarije

In de zaak MTE en Index.hu Zrt t. Hongarije kwam deze kwestie terug.

MTE is een zelfregulerend orgaan in Budapest, dat ethische en professionele codes oplegt aan Internet Content Providers en de toepassing ervan nakijkt. De tweede verzoekster, Index.hu Zrt is de eigenaar van één van de grootste internet nieuwsportalen in Hongarije.

De feiten die aan dit arrest vooraf gingen zijn als volgt. 

Op de website van MTE was een artikel geplaatst met als titel "Nog een onethisch gedrag op het net", omtrent de handelingen van twee vastgoed management websites in Hongarije. Dit artikel werd opnieuw gepubliceerd op de website van Index.hu onder de titel "Nog een roofschandaal". Zowel MTE als Index lieten gebruikers toe om reacties te plaatsen. Deze reacties werden op voorhand niet gewijzigd. Beide websites wezen hun lezers erop dat de reacties geenszins de mening van de Providers zelf weergaven, en dat de auteurs van de reacties verantwoordelijk waren voor de inhoud ervan. Bovendien was er een "meld misbruik en verwijder" systeem voorzien. Elke lezer kon de Providers verwittigen van inbreukmakende reacties en kon de verwijdering ervan vragen.

De artikels lokten verschillende reacties los die door de eigenaar van de vastgoed management websites als lasterlijk werden beschouwd, en deze startte vervolgens een procedure tegen MTE en Index voor de Hongaarse rechtbank.

De Hongaarse rechtbank beschouwde de reacties als beledigend en vernederend, en oordeelde dat er afbreuk werd gedaan aan de reputatie van het vastgoedbedrijf in kwestie. Er werd door de Hongaarse rechtbank benadrukt dat aangezien MTE en Index hun lezers de mogelijkheid boden om commentaren te plaatsen op hun website, zij een objectieve aansprakelijkheid op zich hadden genomen voor onwettige reacties van hun lezers.

Hierop trokken MTE en Index naar Straatsburg aangezien zij van oordeel waren dat hun aansprakelijkheid voor de reacties van hun lezers, een inbreuk uitmaakt op hun recht van vrijheid van meningsuiting.

3. Het oordeel van het Europees Hof van de Rechten van de Mens

In eerste instantie keek het Europees Hof van de Rechten van de Mens naar de aard van de commentaren. In deze zaak oordeelde het Hof dat hoewel de commentaren grof en beledigend waren, deze op zich geen verboden meningsuiting zijn. De commentaren kaderden in een zaak van algemeen belang en de wijze waarop de reacties geuit werden, zijn typerend voor de communicatie op internet nieuwswebsites.

In de zaak Delfi t. Estland waren de commentaren echter van een andere aard. Enkele gebruikers riepen op tot geweld, waardoor de uitspraken op zich als haatdragende boodschappen konden beschouwd worden, en dus verboden konden worden onder artikel 10 § 2 EVRM.

Bovendien nam het Hof in rekening dat de websites van MTE en Index maatregelen hadden genomen om lasterlijke commentaren op hun websites te verhinderen of te verwijderen. In de algemene voorwaarden werd uitdrukkelijk vermeld dat de auteurs van de commentaren verantwoordelijk zijn voor de inhoud ervan, en dat lasterlijke reacties verboden waren. Bovendien had Index een team van moderatoren in dienst die de opvolging verzorgde van reacties die geplaatst werden. Tenslotte was er op de website een "meld-misbruik" procedure voorzien, waarbij eenieder kan aangeven of er een ongeoorloofde reactie geplaatst werd, opdat deze verwijderd kon worden.

De beoordeling door de Hongaarse rechtbank dat door het toestaan van ongefilterde commentaren, MTE en Index er zich konden aan verwachten dat sommigen onrechtmatige reacties zouden plaatsen, was volgens het Europees Hof van de Rechten van de Mens te verregaand. Een dergelijke monitoringsplicht is buitensporig en zou een ondermijning kunnen betekenen van het recht om informatie op het internet te delen. Bovendien nam het Hof in overweging dat de vastgoed onderneming, tegen wie de commentaren gericht waren, nooit aan MTE of Index verzocht had om de commentaren te verwijderen, maar onmiddellijk gerechtelijke stappen heeft ondernomen. Volgens het Hof moet ook het gedrag van de eisende partij in dergelijke situaties in rekening gebracht worden.

Het Europees Hof van de Rechten van de Mens besloot dat de objectieve aansprakelijkheid van een nieuwswebsite voor de reacties van internetgebruikers niet zonder meer aanvaard kan worden. Er dient een afweging gemaakt te worden tussen de rechten van de nieuwswebsite en de rechten van de klager. Hierbij moet beoordeeld worden of de maatregelen die genomen worden door een nieuwswebsite voldoende zijn om de rechten van een eventuele klager te waarborgen. Hierbij besluit het Hof dat een "meld misbruik en verwijder" procedure in de meeste gevallen voldoende is.

Slechts in gevallen waar de commentaren haatdragende boodschappen zouden bevatten, die een directe bedreiging vormen voor de fysieke integriteit van personen, kan een nieuwswebsite aansprakelijk zijn indien zij nalaat om deze commentaren zonder enige vertraging te verwijderen zelfs zonder een melding van een slachtoffer of derde partij.

4. Besluit

Het lijkt tegenstrijdig dat het Hof enerzijds stelt dat voorafgaandelijke monitoring niet vereist is, maar tegelijkertijd toch de aansprakelijkheid van een nieuwswebsite aanvaardt indien deze haatdragende boodschappen niet onmiddellijk verwijdert.

Nieuwswebsites zullen deze oefening zelf moeten maken. Het is aangewezen dat nieuwswebsites, of Internet Content Providers in het algemeen, waakzamer zijn voor de reacties van hun gebruikers wanneer zij artikels publiceren waarvan zij op voorhand kunnen vermoeden dat deze aanleiding zouden kunnen geven tot beroering.

Met deze uitspraak heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een positieve nuancering gemaakt in de aansprakelijkheid van Internet Content Providers voor de reacties van hun gebruikers, en biedt het een nieuwe leidraad voor nationale rechtbanken om dergelijke geschillen te beoordelen.