De valkuilen van de B2B wet voor diensten- en distributieovereenkomsten

Zoals we reeds in de inleiding van onze praktische gids hebben uitgelegd, is de nieuwe B2B wet, op enkele uitzonderingen na, van toepassing op alle overeenkomsten tussen ondernemingen, en dus ook op alle clausules van dergelijke overeenkomsten.

Er bestaat evenwel heel wat rechtsonzekerheid over de concrete toepassing van deze nieuwe B2B wetgeving. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor commerciële partnerschapsovereenkomsten zoals overeenkomsten voor de distributie van goederen en overeenkomsten voor de levering van diensten.

Uw distributie- en servicecontracten kunnen dus tal van valkuilen verborgen houden die voortvloeien uit de B2B wetgeving. Wees dus voldoende waakzaam!

1. Gaat het hier over uw overeenkomsten?

De handelsovereenkomsten waar het in dit artikel over gaat betreffen de concessie-, agentuur- en franchisecontracten alsook alle overeenkomsten voor de levering van diverse diensten en adviesverlening in het algemeen.

Eén ding is zeker. Deze overeenkomsten moeten in overeenstemming zijn met de nieuwe B2B wetgeving. Ze moeten zo opgesteld worden dat er geen onrechtmatige bedingen in voorkomen die later door een rechter kunnen worden gesanctioneerd.

Dit is des te belangrijker omdat bepaalde contractuele relaties, zoals de handelsdistributie, van nature een zeker economisch en soms zelfs juridisch "onevenwicht" tussen de partijen met zich meebrengen, en dus in de eerste plaats in het vizier zullen komen van de nieuwe beschermende bepalingen.

In de praktijk is het dus best mogelijk dat veel van deze overeenkomsten een onrechtmatig beding bevatten of als onrechtmatig zullen beschouwd worden omwille van het manifest onevenwicht of de ongelijkheid waartoe zij leiden. Het onevenwicht tussen de partijen, dat als "normaal" aanvaard wordt, zou dan als onevenredig beschouwd kunnen worden met alle juridische gevolgen van dien.

Dit verdient dus een bijzondere aandacht en voorzichtigheid en anticipatie zijn hier zeker aan de orde.

2. Welke clausules verdienen bijzondere aandacht?

Wanneer u een dergelijke overeenkomst ontvangt of opstelt, of wanneer u een bestaande overeenkomst verlengt of wijzigt, is het belangrijk dat u controleert of alle contractuele bepalingen in overeenstemming zijn met de B2B wetgeving.

In de eerste plaats moet u nagaan of er sprake is van "zwarte" clausules (die onder alle omstandigheden verboden zijn), en daarna of er "grijze" clausules (die verondersteld worden oneerlijk te zijn) in voorkomen.

We verzamelden op basis van onze ervaring een aantal vrij klassieke bedingen die vaak voorkomen in overeenkomsten voor dienstverlening of distributie.

Deze clausules verdienen voortaan bijzondere aandacht om te voorkomen dat ze nietig verklaard worden. 

Voorbeelden van "zwarte" clausules: 

• De clausule die bepaalt dat uw zakenpartner het recht heeft om de betaling van uw facturen op te schorten, maar die u als tegenprestatie verbiedt om de uitvoering van uw diensten op te schorten;
• De clausule waarmee u als handelaar of medewerker afstand doet van elk rechtsmiddel tegen uw leverancier of zakenpartner;
• De clausule van een verkoopconcessieovereenkomst die uw concessiegever het recht geeft om op willekeurige wijze en zonder objectieve reden te beslissen om een van uw bestellingen te weigeren terwijl u gebonden bent aan vaste objectieven;
• De clausule van een dienstverleningsovereenkomst waardoor de andere partij eenzijdig en uit eigen vrije wil, op elk moment en zonder schadevergoeding de uitvoering van de overeenkomst kan opschorten;
• De clausule van een dienstverleningscontract die de dienstverlener (bijvoorbeeld een energieleverancier) het recht geeft om in geval van een abnormaal hoog verbruik een waarborg te eisen van zijn klant, zonder dat het "abnormale" karakter van dit verbruik in het contract is vastgelegd;
• De clausule die bepaalt dat u kennis heeft genomen van en/of zich hebt akkoord verklaard met algemene voorwaarden of andere contractuele documenten met bijkomende verplichtingen, zonder dat uw contractpartij u concreet in de gelegenheid heeft gesteld daarvan kennis te nemen.

Voorbeelden van "grijze" clausules:

• De clausule waarmee uw partner alle commerciële en/of economische risico's van zijn activiteit op uw schouders legt;
• De clausule waardoor u als leverancier verplicht bent om de onverkochte producten van uw verdeler terug te nemen, zonder dat daar een vergoeding tegenover staat;
• De clausule waardoor u als leverancier verplicht bent het risico van diefstal op zich te nemen van de goederen nadat ze aan uw verdeler geleverd zijn;
• De clausule waardoor de leverancier of producent de overeengekomen verkoopprijs eenzijdig kan wijzigen, zonder dat daarvoor een geldige reden wordt opgegeven;
• De clausule in een distributieovereenkomst die de verdeler verplicht grote investering te doen, terwijl zulke investering duidelijk niet wordt gerechtvaardigd in het kader van de overeenkomst;
• De clausule die uw zakenpartner het recht geeft om de prijs van de goederen, de hoeveelheid en de kenmerken van de producten, de prijs van zijn lopende dienstverlening, de plaats van uitvoering van de opdracht van de dienstverlener, enz. eenzijdig te wijzigen;
• De clausule die de verkoopprijs van de goederen laat afhangen van de toekomstige verkoop door de verdeler;
• De clausule die u toestaat om de werklast van uw adviseur te wijzigen of te verminderen, afhankelijk van de resultaten van uw bedrijf, zonder hem daarover te raadplegen;
• De clausule die bepaalt dat alleen de documenten van een van de partijen als bewijs tegen hem kunnen worden gebruikt in geval van een geschil;
• Het ontbreken van een redelijke opzegtermijn in geval van beëindiging.

3. Wat staat er u te doen en welk advies kunnen wij u geven?

Wij adviseren u om zo snel mogelijk in actie te treden en preventief te werk te gaan.

Alle overeenkomsten en modelcontract(en) moeten opnieuw nagekeken worden om ze desgevallend aan te passen aan de nieuwe regelgeving.

Zoals we al eerder aangaven, moet het onrechtmatige karakter van veel bepalingen zeer ruim beoordeeld worden en moet er rekening gehouden worden met vele factoren (zoals de gebruiken of de omstandigheden waarin de overeenkomst tot stand kwam).

Net daarom is het raadzaam om de clausules van uw overeenkomsten zo volledig en nauwkeurig mogelijk op te stellen zodat de ondersteunende context van de gekozen bedingen klaar en duidelijk is.

We kunnen u nu al het volgende praktische advies geven:

• Bied een historische context van hetgeen vooraf ging aan de overeenkomst.
  Het is namelijk belangrijk om alle stappen die de partijen tijdens de onderhandelingen hebben gezet en de omstandigheden waarin de beoogde samenwerking tot stand kwam in een historische context te plaatsen en dat, indien mogelijk, gedetailleerd weer te geven in de "inleiding van de overeenkomst";
• Stel een nauwkeurige en gedetailleerde lijst op van redenen waarom het toegestaan is om bepaalde bedingen eenzijdig te wijzigen (zoals de concrete behoeften van uw netwerk, enz.);
• Vermeld duidelijk de informatie en documenten die vóór het sluiten van de overeenkomst zijn afgeleverd, zodat u kunt bewijzen dat uw partner zich volledig bewust was van de omvang van zijn engagement;
• Voor elke clausule die enkel en alleen aan u rechten verleent, zonder gelijke tegenprestatie voor uw partner, is het noodzakelijk om zijn (bijzonder) belang en zijn (legitieme) motieven duidelijk te rechtvaardigen in de tekst van de overeenkomst zelf. Indien mogelijk is het zelfs aangewezen om dat voor elke clausule te doen.

Voor dit soort preventieve werk staan onze specialisten graag ter uwer beschikking. Zij hebben jarenlange ervaring in de opmaak en analyse van overeenkomsten en zullen, indien nodig, verbeteringen voorstellen waardoor uw clausules in overeenstemming zijn met deze B2B regelgeving.

Zoniet riskeert u niet alleen dat de belangen van uw onderneming aanzienlijk geschaad worden door uw contractuele relaties, maar ook dat uw onderneming mogelijk geconfronteerd wordt met vragen over de geldigheid van uw overeenkomsten.

Hebt u een vermoeden dat dergelijke clausules voorkomen in bepaalde van uw overeenkomsten, of wenst u er eenvoudigweg zeker van te zijn dat uw overeenkomsten volledig in regel zijn met de B2B wetgeving, aarzel dan niet ons te contacteren via info@seeds.law.

Lees ook

Ontdek ons e-book over onrechtmatige bedingen in B2B overeenkomsten

In ons e-book “Onrechtmatige bedingen in B2B overeenkomsten” ontdekt u een reeks praktische tips die u wegwijs maken doorheen de B2B wet.