Algemene voorwaarden: belangrijke aandachtspunten

Aanvaarding van de algemene voorwaarden veronderstelt immers dat de contractspartij er kennis van genomen heeft en dat zij met deze voorwaarden heeft ingestemd.

De ideale situatie is dat de algemene voorwaarden worden meegedeeld ten laatste op het moment van conctractsluiting en dat deze door de medecontractant expliciet worden ondertekend. In de praktijk is dit echter niet altijd haalbaar. De vraag stelt zich dan waarop gelet moet worden om de tegenstelbaarheid van de algemene voorwaarden alsnog te verzekeren.

1. Contractsluiting online

Wanneer het contract op internet tot stand komt, dan verplicht artikel 8 §2 van de Wet Elektronische Handel dat de algemene voorwaarden aan de afnemer op een zodanige wijze ter beschikking moeten gesteld worden, zodat hij deze kan opslaan en weergeven. Minstens moet er tijdens het proces uitdrukkelijk verwezen worden naar de algemene voorwaarden, waarbij een hyperlink naar de algemene voorwaarden wordt opgenomen. Deze techniek kan echter nog aanleiding geven tot discussie. Naast het bewijs van kennisname van de algemene voorwaarden, moet tevens het bewijs van instemming met deze algemene voorwaarden geleverd worden. De verwijzing via een hyperlink naar de algemene voorwaarden zonder meer, kan immers twijfel doen ontstaan of de bestemmeling er wel degelijk kennis van genomen neemt, of er dan wel mee heeft ingestemd.

Wat betreft de kennisname van de algemene voorwaarden, is het veilig om in dit verband de contractspartij te verplichten om de deze te downloaden, of de algemene voorwaarden integraal op de website te plaatsen. De instemming met de algemene voorwaarden gaat in de praktijk meestal gepaard met het aanklikken van de akkoordverklaring met de algemene voorwaarden, waarbij de algemene voorwaarden verschijnen in een pop-up of moeten worden doorlopen tijdens het sluiten van de transactie. Gebeurt dit niet, dan bestaat het risico dat de algemene voorwaarden niet afdwingbaar zijn.

Daarnaast mag niet vergeten worden dat de algemene voorwaarden moeten opgesteld worden in alle talen waarin de website bezocht kan worden.

2. Algemene voorwaarden op de factuur

In commerciële relaties wordt echter veelal gewerkt met algemene voorwaarden die op de achterzijde van de factuur zijn opgenomen. Als algemeen principe wordt immers aangenomen dat indien de factuur niet wordt geprotesteerd, de algemene voorwaarden die via de factuur ter kennis van de wederpartij zijn gebracht, van toepassing zijn. Dit principe volgt uit artikel 25 W.Kh. dat ondersteunt dat een aanvaarde factuur het bestaan van een overeenkomst tussen partijen bewijst.

Dit veronderstelt dat de integrale tekst van de algemene voorwaarden op de factuur wordt geprint. Een andere praktijk die wel eens wordt gebruikt, is de verwijzing op de factuur, of op een ander document, naar de algemene voorwaarden die zich op de website bevinden. Dit is dan weer onvoldoende om de algemene voorwaarden tegenstelbaar te maken. De loutere verwijzing naar de algemene voorwaarden die gepubliceerd staan op de website, waarvan de tekst zelf niet in handelsdocumenten wordt meegedeeld, volstaat in de regel niet om te kunnen besluiten dat partijen er een akkoord over hebben bereikt.

Om afdwingbaar te zijn is het dus noodzakelijk dat de algemene voorwaarden op de achterzijde van de factuur worden geplaatst, in de taal die begrijpelijk is voor de bestemmeling.

3. Forumkeuze

De forumclausule (territoriaal bevoegdheidsbeding) vormt echter een belangrijke uitzondering op het voorgaande principe. De rechtspraak oordeelt in constante lijn dat indien een forumclausule zich enkel bevindt in de algemene voorwaarden op de factuur, die voorafgaandelijk niet ter kennis is gebracht van de wederpartij, deze laatste niet geacht wordt de forumkeuze aanvaard te hebben, zelfs bij het uitblijven van enig protest.

Ingevolge artikel 23 van de Brussel I Verordening vereist een geldige forumkeuze, een overeenkomst. Om dus een akkoord te bereiken over de bevoegde rechtbank is het dus noodzakelijk dat de forumclausule aanvaard wordt op het moment dat de overeenkomst gesloten wordt. Dit kan bijvoorbeeld gerealiseerd worden door de algemene voorwaarden te plaatsen op bestelling en deze te laten ondertekenen. Indien de forumclausule zich enkel in de algemene voorwaarden bevindt, op de achterzijde van de factuur, dan zal dit niet kunnen afgedwongen worden. De factuur volgt immers pas na de contractsluiting, wat niet bewijst dat er een geldig akkoord tussen partijen werd bereikt omtrent de bevoegde rechtbank.

Van deze regel wordt enkel afgeweken indien er tussen partijen regelmatige en lopende handelsbetrekkingen kunnen vastgesteld worden. In dit geval zal de rechtbank aanvaarden dat de forumclausule deel uitmaakt van de overeenkomst. Het begrip “lopende handelsbetrekkingen” kent echter geen definitie, dus het komt steeds aan de rechtbank toe om dit te in concreto te beoordelen.

Veiligheidshalve wordt er dus best aan gedaan om op het moment van het sluiten van een overeenkomst een akkoord te bereiken omtrent de forumkeuze. Dit vermijdt latere discussies over de bevoegde rechtbank.

Het voorgaande is enkel van toepassing in een business to business relatie. Naar consumenten toe zal een forumclausule, waarbij afgeweken wordt van het gemeen recht, normaliter geen uitwerking kennen.