Wat kan je vennootschap bereiken door haar eigen aandelen in te kopen?

De kritiek op de vroegere regeling was vooral toegespitst op de beperkte tijd waarbinnen de toestemming om aandelen in te kopen bleef gelden, en eveneens op de beperking van het aantal aandelen dat kon worden ingekocht.

Door de aanpassingen is de techniek van de inkoop van eigen aandelen door een vennootschap aantrekkelijker geworden.

Zo wordt inkoop van aandelen een interessant middel om onder meer een liquiditeitsoverschot weg te werken, de financiële structuur van een bedrijf te optimaliseren, de zeggenschapsstructuur ervan aan te passen, principaal-agent problemen te verhelpen, en desgevallend, althans in theorie, om als een beschermingsmiddel te dienen tegen een vijandige overname.

De techniek van inkoop van eigen aandelen heeft echter ook een belangrijk fiscaal aspect, en wordt vaak aangewend omwille van fiscale motieven.

Enkel voor de naamloze vennootschap, de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid en de commanditaire vennootschap op aandelen werd de techniek van de inkoop van eigen aandelen wettelijk geregeld. De bepalingen omtrent deze techniek, kaderen binnen het geheel van maatregelen die betrekking hebben op de bescherming van het kapitaal.

Om tot inkoop van eigen aandelen over te gaan blijft het voorafgaand besluit van de algemene vergadering, waarin de voorwaarden en specifieke modaliteiten van de inkoop worden uiteengezet, vereist. Van deze regel kan worden afgeweken indien de inkoop van eigen aandelen bestemd is om aangeboden te worden aan het personeel, of indien de statuten deze verplichting gedurende hoogstens drie jaar opheffen om de inkoop aan te wenden als verdedigingsmechanisme tegen een ongewenste overname.

De algemene vergadering of de statuten moeten (op voorhand) bepalen hoeveel aandelen hoogstens kunnen worden ingekocht en tegen welke minimum en maximum prijs. De algemene vergadering geeft daarbij de toestemming aan de raad van bestuur om binnen deze voorwaarden tot inkoop over te gaan. Maar de raad van bestuur is niet verplicht deze beslissing onmiddellijk uit te voeren. Het wettelijk maximum van de geldingsduur van de vereiste machtiging van de algemene vergadering is opgetrokken van 18 maanden tot 5 jaar, te rekenen van de dag van de beslissing.

Voor de betaling van de aankoopprijs van de aandelen kunnen alleen de voor uitkering vatbare bedragen van de vennootschap worden aangewend. Dit is de winst die door een vennootschap wettelijk gezien mag worden uitgekeerd zonder dat hierdoor de financiële positie wordt aangetast.

Eens aangekocht is de vennootschap verplicht een onbeschikbare reserve aan te leggen, die gelijk is aan de waarde van de aandelen zoals ingeschreven in de inventaris, en dit zolang de aandelen in portefeuille worden gehouden.

De vennootschap kan niet onbeperkt haar eigen aandelen inkopen. Hoogstens 20% van het geplaatst kapitaal van de vennootschap kan zij bij zichzelf houden. Dit wordt berekend op basis van de nominale waarde van de ingekochte aandelen, dan wel de fractiewaarde. In deze beperking van 20% zijn alle door de vennootschap in portefeuille gehouden eigen aandelen begrepen.

Onder voorbehoud van een aantal uitzonderingen, dienen in principe alle aandeelhouders de kans te krijgen in te gaan op het aanbod tot inkoop van aandelen van de vennootschap. Eén van deze uitzonderingen op de gelijke behandeling betreft de vennootschappen waarvan de effecten zijn toegelaten tot de verhandeling op een multilaterale handelsfaciliteit of de zogenaamde “Multilateral Trading Facility” (‘MTF’). Deze publieke vennootschappen dienen hun aanbod tot inkoop van eigen effecten niet te richten tot alle aandeelhouders, op voorwaarde dat zij door de prijs die zij bieden voor de wederinkoopverrichting de gelijke behandeling van de aandeelhouders die zich in gelijke omstandigheden bevinden, waarborgen.

Op te merken valt tevens dat genoteerde vennootschappen (en vennootschappen waarvan de effecten zijn toegelaten op een MTF) voorafgaand de prudentiële overheid moeten kennis geven van de geplande transactie.

De stemrechten verbonden aan de ingekochte aandelen worden onmiddellijk geschorst. De raad van bestuur kan eveneens de dividendrechten schorsen. De vennootschap is verplicht de voorwaarden en termijnen van wederverkoop na te leven.

Niettemin dienen de bovenstaande voorwaarden niet nageleefd te worden indien een situatie zich onder één van de volgende uitzonderingen bevindt. Het gaat hier telkens om verrichtingen waarbij de inkoop van aandelen slechts het gevolg is van de uitvoering van een andere verrichting, meer bepaald een verkrijging om niet, een verkrijging in functie van een kapitaalvermindering, een verkrijging ten algemene titel, een verkrijging bij een gerechtelijke verkoop of een verkrijging in het kader van het afbouwen van kruisparticipaties.

Naast de inkoop van eigen aandelen, voorziet de wet nog in de techniek waarbij de vennootschap geen aandelen inkoopt maar enkel terugbetaalt, buiten de kapitaalvermindering. Het gaat om de aflossing van kapitaal waarbij voor uitkering vatbare winsten van de vennootschap bestemd worden om door het lot aangewezen aandelen terug te betalen, a pari, zonder dat het kapitaal van de vennootschap wordt verminderd. Deze aandelen worden dan bewijzen van deelgerechtigdheid, met behoud van rechten in de vennootschap, behalve het recht op terugbetaling van de inbreng (vermits deze terugbetaald werd).