Vereenvoudiging van de deeltijdse arbeid

Het voorkomen van misbruiken is steeds een essentiële bekommernis van de wetgever geweest in verband met deeltijdse arbeid. Als gevolg daarvan ging deeltijdse arbeid doorgaans gepaard met logge, administratieve verplichtingen voor de werkgever. 

Daaraan heeft de wet "Werkbaar en Wendbaar Werk" willen verhelpen.

Deeltijdse arbeid – de term zegt het zelf – is een arbeidsregime waarbij minder uren worden gepresteerd dan het voltijds regime van gemiddeld 38 uren per week.

1. Nood aan flexibiliteit maar ook aan betrouwbare controle

Het komt veel voor dat een dergelijk deeltijds uurrooster wordt bepaald, rekening houdend met de persoonlijke situatie van de werknemer. Het is dus niet abnormaal dat verschillende deeltijdse uurroosters toepasselijk zijn bij een werkgever, die meerdere werknemers deeltijds tewerkstelt. 

De controle van de naleving van die deeltijdse uurroosters door de inspectiediensten – lees: de controle op het zwartwerk – wordt daardoor niet vereenvoudigd. Integendeel!

Een dergelijke controle blijft – zo lijkt het toch – doenbaar voor zover deeltijdse arbeid wordt gepresteerd in vaste uurroosters.

Een voorbeeld van een vast uurrooster is: elke week arbeidsprestaties van maandag tot vrijdag van 9h00 tot 13h00. Een voorbeeld van een ander uurrooster dat meer gevarieerd maar toch vast is: de pare weken van het jaar, arbeidsprestaties van maandag tot donderdag van 9h00 tot 13h00 en de onpare weken van het jaar, arbeidsprestaties van dinsdag tot vrijdag van 13h30 tot 17h30.

2. Nieuwe maatregelen in verband met deeltijdse arbeid

Tot nog toe dienden alle vaste deeltijdse uurroosters, of het nu gaat om een uurrooster dat voor één werknemer of voor meerdere werknemers geldt, beschikbaar te zijn op de plaatsen waar het arbeidsreglement kan geconsulteerd worden door het personeel. 

Die vereiste is nu afgeschaft. 

De deeltijdse arbeidsregeling en het toepasselijke vaste uurrooster moeten uiteraard nog wel vastgelegd worden in de individuele arbeidsovereenkomst.

Indien de cyclus van het vaste uurrooster loopt over een periode die langer is dan één week, moeten wel de nodige maatregelen genomen worden zodanig dat het begin van de cyclus op elk ogenblik kan bepaald worden.

Een betrouwbare controle door de inspectiediensten wordt uiteraard nog complexer indien deeltijdse arbeid gecombineerd wordt met variabele uurroosters: in een dergelijk systeem wordt  deeltijdse arbeid gepresteerd volgens uurroosters die van maand tot maand, van week tot week en zelfs van dag tot dag kunnen variëren, met dien verstande dat het gemiddeld aantal gepresteerde uren tijdens een bepaalde periode het overeengekomen aantal uren deeltijdse arbeid niet overstijgt.

Hier geldt uiteraard een verregaande flexibiliteit, die gemakkelijk tot misbruiken kan leiden. Toch heeft de wetgever deze mogelijkheid behouden, gecombineerd met een poging om de administratieve rompslomp voor de werkgever zo veel mogelijk te beperken.

3. Verplichte opname in het arbeidsreglement

In het arbeidsreglement moeten de volgende gegevens betreffende dit systeem van variabele deeltijdse arbeid opgenomen worden:

• het dagelijks tijdvak waarbinnen arbeidsprestaties kunnen voorzien worden;
• de dagen van de week waarop arbeidsprestaties kunnen voorzien worden;
• het minimum en maximum aantal arbeidsuren per dag en het minimum en maximum aantal arbeidsuren per week;
• de wijze waarop en de termijn binnen dewelke het toepasselijk werkrooster wordt medegedeeld aan de werknemers; die schriftelijke mededeling bepaalt de individuele werkroosters en wordt gedateerd door de werkgever; in principe wordt het werkrooster vijf werkdagen vooraf medegedeeld, maar deze termijn kan verkort worden bij een algemeen verbindend verklaarde collectieve arbeidsovereenkomst; de informatie betreffende de toepasselijke werkroosters moet beschikbaar zijn op de plaats waar het arbeidsreglement door het personeel kan geraadpleegd worden; die informatie moet een jaar bewaard worden.

4. Wat moet vermeld worden in de de individuele arbeidsovereenkomst?

In de individuele arbeidsovereenkomst moet enkel de deeltijdse arbeidstijdregeling worden bepaald. 

Voor wat de mogelijke toepasselijke uurroosters betreft en de wijze waarop de toepasselijke uurroosters worden medegedeeld, moet in de individuele arbeidsovereenkomst enkel verwezen worden naar de regeling die is opgenomen in het arbeidsreglement.

Eventuele afwijkingen van de toepasselijke uurroosters moeten zorgvuldig worden genoteerd en bijgehouden hetzij in papieren vorm hetzij elektronisch.

Het gemiddeld aantal gepresteerde arbeidsuren dient overeen te stemmen met het aantal overeengekomen arbeidsuren. Als referteperiode voor de berekening van dat gemiddelde geldt in principe een trimester. Maar deze referteperiode kan verlengd worden tot één jaar, hetzij bij collectieve arbeidsovereenkomst, hetzij door het arbeidsreglement.