Prijsindexering in B2B contracten

1. Waarom een indexeringsclausule voorzien?

Een handelsrelatie is vaak van lange duur. Daar komt nog bij dat de economische situatie, zoals de huidige prijsstijging, het economisch evenwicht van een contract en zelfs de levensvatbaarheid van betrokken ondernemingen in gevaar kan brengen. Om deze ontwikkelingen bij te houden, is het belangrijk dat de contractuele bepalingen dienovereenkomstig worden opgesteld.

Om een duurzame zakelijke relatie te waarborgen, is het vaak noodzakelijk een prijsherzieningsclausule in een contract op te nemen.

Het doel van een dergelijke clausule is de oorspronkelijke prijs mee te laten evolueren met de economische schommelingen die van invloed zijn op de belangrijkste elementen van een contract voor de levering van goederen of diensten. Zo wordt het mogelijk dat de aanvankelijk overeengekomen prijs de economische situatie volgt binnen de grenzen van wat in het contract is bepaald.

Deze clausules zijn nogal gebruikelijk en hebben nooit problemen opgeleverd tot de aanzienlijke inflatie die de wereld de laatste maanden heeft gekend.

2. Welke verwijzingen kunnen in een indexeringsclausule worden opgenomen?

In de meeste gevallen verwijst de indexeringsclausule naar een index die rechtstreeks verband houdt met het voorwerp van het contract of met de betrokken activiteit.

Aangezien een overeenkomst de partijen tot wet strekt, zou de contractuele prijsindexering logischerwijs automatisch moeten worden toegepast overeenkomstig de ontwikkeling van de betrokken index. 

Waar dit al het geval is voor een aantal contracten waarvoor dit ook strikt bepaald werd, zoals huurcontracten, lonen en salarissen, toelagen of sociale bijdragen en de emolumenten van vrije beroepen, bestaat dit niet voor de overgrote meerderheid van de contracten tussen ondernemingen (B2B).

De wet verbiedt verwijzing naar een index en elke prijsindexeringsclausule die naar een index verwijst, kan als nietig worden beschouwd.

Zo is bijvoorbeeld een overeenkomst voor de levering van HR-diensten met een prijsherzieningsclausule die geïndexeerd is op basis van de consumentenprijsindex, nietig, evenals een overeenkomst voor de levering van houten kozijnen die haar prijzen indexeert op basis van de grondstoffenprijsindex.

Met andere woorden, een indexeringsclausule is rechtmatig, maar kan niet verwijzen naar de klassiek gebruikte indexen.

Wat zijn dan de voorwaarden voor de geldigheid van een indexeringsclausule?

Wanneer de overeenkomst tussen de partijen in een indexeringsclausule voorziet, is de herziening van de prijs door toepassing van een dergelijke clausule rechtmatig. Maar om geldig te zijn moet een prijsindexeringsclausule echter voldoen aan de volgende wettelijke criteria: 

• het is verboden om meer dan 80% van de oorspronkelijke prijs te herzien;
• de clausule moet uitsluitend verwijzen naar concrete criteria die de prijsherziening rechtvaardigen.

Naast het verbod om naar indexen te verwijzen, mag de prijsherzieningsclausule slechts betrekking hebben op 80% van de prijs die oorspronkelijk in het contract vastgesteld is. Daartegenover staat dat 20% van de oorspronkelijke prijs ongewijzigd moet blijven.

Belangrijker is dat de clausule uitdrukkelijk verwijst naar concrete elementen die de prijswijziging rechtvaardigen. In de praktijk zal dit gepaard gaan met een rekenkundige formule voor de berekening van de herziening. Deze formule zal variëren van sector tot sector en van contract tot contract, aangezien deze specifiek moet verwijzen naar concrete elementen die verband houden met het contract.

Deze strikte voorwaarden moeten echter worden genuanceerd, aangezien er in bepaalde specifieke sectoren wettelijke uitzonderingen bestaan. Zo mag een onderneming die actief is in de sector "bewaking" onder meer tot 90% van de oorspronkelijke prijs herzien, terwijl in het kader van een B2B-contract in de sector "technisch beheer en faciliteitenbeheer" de clausule moet verwijzen naar de evolutie van de lonen en de kostprijs van de goederen.

3. Besluit

De beginselen die hoger werden uiteengezet, zijn niet nieuw omdat zij reeds voorzien zijn door een wet van 1976.

In de meeste contracten of bij de uitvoering ervan werden zij echter meestal genegeerd, aangezien indexering niet altijd een belangrijk element was bij de contractuele onderhandelingen.

De werkelijkheid is echter anders geworden sinds de COVID-crisis, de oorlog in Oekraïne en de exponentiële inflatie van de afgelopen maanden.

Gezien het veelvuldig gebruik van bestaande indexeringsclausules in contracten, zijn er in veel gevallen vragen en betwistingen over de geldigheid van deze clausules gerezen.

Zowel juridisch als economisch staat er dus veel op het spel.

Gezien de verscheidenheid aan situaties en de economische belangen die op het spel staan, is het verstandig advies in te winnen van een jurist. Ons team van specialisten in ondernemingsrecht heeft in tal van contracten concrete en praktische formules uitgewerkt en kan u daarin bijstaan en uw vragen beantwoorden. Aarzel dus niet ons te contacteren via info@seeds.law of +32 (0)2 747 40 07.