Nieuwe entiteiten onderworpen aan de antiwitwaswet

De wet van 20 juli 2020 is een gedeeltelijke omzetting van de EU-Richtlijn 2018/843 van 30 maart 2018. Hierdoor worden voornamelijk wijzigingen aangebracht aan de witwaswet van 18 september 2017.

Welke zijn de belangrijkste wijzigingen?

1. Bijkomende entiteiten worden onderworpen aan de antiwitwaswetgeving

Het betreft onder meer:

• Aanbieders van wisseldiensten tussen virtuele en fiduciaire valuta, en aanbieders van bewaarportefeuilles. Het gaat hier meer bepaald om entiteiten die diensten aanbieden om particuliere cryptografische sleutels te beveiligen, om virtuele valuta's aan te houden, op te slaan en over te dragen. Deze entiteiten moeten zich registreren bij de Belgische Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) en staan voortaan onder haar toezicht.
• Kunsthandelaars, kunstgalerijen, veilinghuizen en organisatoren van beurzen en salons, die kopen, verkopen of tussenpersonen zijn in de handel van kunstwerken of roerende goederen van meer dan vijftig jaar oud (o.m. antiek), wanneer de verkoopprijs van één of een geheel van deze werken of goederen gelijk is aan of hoger is dan 10 000 euro. Zij moeten geregistreerd worden bij de FOD Economie, kmo, Middenstand en Energie.
• Eigenaars of beheerders van entrepots, met inbegrip van douane-entrepots of in vrijhavens gelegen entrepots, die specifiek een opslagdienst aanbieden voor kunstwerken of roerende goederen van meer dan vijftig jaar oud en alleen voor dergelijke goederen en werken. Zij moeten eveneens geregistreerd worden bij de FOD Economie, kmo, Middenstand en Energie.
• Professionele topvoetbalclubs, sportmakelaars in de voetbalsector en de VZW Koninklijke Belgische Voetbalbond.

Voor andere onderworpen entiteiten, zoals voor de beroepen van accountant en belastingadviseurs, brengt de wet aanpassingen aan.

2. De limiet van herlaadbare betalingsinstrumenten wordt verlaagd

De opslaglimiet van herlaadbare kaarten is verlaagd van 250 euro naar 150 euro per maand.

Uitgevers van elektronisch geld moeten de identiteit vaststellen en verifiëren van iedere persoon ingeval van aflossing in contanten, opneming in contanten van de monetaire waarde van elektronisch geld, of een online-betaling indien het om een bedrag van meer dan 50 euro gaat in plaats van 100 euro voorheen.

3. Een lijst van prominente publieke functies

Alle EU-lidstaten, en dus ook ons land, zijn verplicht een lijst op te stellen betreffende de prominent publieke functies. Ze moeten ook de internationale organisaties die op het Belgisch grondgebied geaccrediteerd zijn, vragen een lijst van prominente publieke functies op te maken.

Deze lijsten moeten bezorgd worden aan de Europese Commissie die deze openbaar zal maken.

De lijst van de prominente publieke functies in België wordt als bijlage bij de wet gevoegd.

De wet voorziet dat de onderworpen entiteiten verplicht zijn om passende risicobeheersystemen en procedures toe te passen om te bepalen of een cliënt waarmee ze een zakelijke relatie aangaan of hebben of waarvoor ze een occasionele verrichting uitvoeren, een lasthebber van de cliënt of een uiteindelijke begunstigde van de cliënt een politiek prominente persoon, een familielid van een politiek prominente persoon of een persoon bekend als naaste geassocieerde van een politiek prominente persoon is of is geworden.

Wanneer zij vaststellen dat een cliënt zich in deze situatie bevindt, moeten zij maatregelen van verhoogde waakzaamheid nemen, met name:
1° toestemming verkrijgen van het hoger leidinggevend personeel om zakelijke relaties met dergelijke personen aan te gaan of voort te zetten of om een occasionele verrichting voor dergelijke personen uit te voeren;
2° passende maatregelen nemen om de oorsprong vast te stellen van het vermogen en van de geldmiddelen die bij zakelijke relaties of verrichtingen met dergelijke personen worden gebruikt;
3° een verscherpt toezicht uitoefenen op de zakelijke relatie.

4. De wet harmoniseert de versterkte waakzaamheidsverplichtingen 

De wet voorziet ook in een lijst van maatregelen van verhoogde waakzaamheid die de onderworpen entiteiten moeten toepassen wanneer zij zakelijke relaties aangaan of occasionele verrichtingen uitvoeren met natuurlijke of rechtspersonen of met juridische constructies, zoals trusts of fiducieën, die verband houden met een derde land met een hoog risico.

Zij moeten in dat geval:

• aanvullende informatie inwinnen over de cliënt en de uiteindelijk begunstigde(n), de beoogde aard van de zakelijke relatie, de bron van de geldmiddelen en de bron van het vermogen van de cliënt en de uiteindelijk begunstigde(n), de redenen voor de beoogde of verrichte verrichtingen;
• goedkeuring van het hoger leidinggevend personeel verkrijgen voor het aangaan of voortzetten van de zakelijke relatie;
• verscherpte monitoring verrichten van de zakelijke relatie door het aantal en de frequentie van de controles te verhogen en door transactiepatronen te selecteren die nader onderzocht moeten worden;
• er, in voorkomend geval, voor zorgen dat de eerste betaling wordt verricht via een rekening op naam van de cliënt bij een kredietinstelling waarvoor waakzaamheidsnormen ten aanzien van de cliënten gelden die niet minder streng zijn dan de normen die in deze wet vastgesteld zijn.

5. Bescherming van persoonsgegevens in de antiwitwaswet

De antiwitwaswet scherpt de regels aan omtrent de verwerking van persoonsgegevens.

De verwerking van persoonsgegevens die krachtens de antiwitwaswet gebeurt door de onderworpen entiteiten en door de toezichthoudende autoriteiten, is onderworpen aan de bepalingen van de AVG (GDPR).

De verwerking van de gegevens in het kader van de antiwitwaswet wordt als rechtmatig beschouwd omdat ze noodzakelijk wordt geacht voor het vervullen van een taak van algemeen belang en gegrond en noodzakelijk is in het kader van de  wettelijke verplichtingen die de onderworpen entiteiten en de toezichthoudende autoriteiten krachtens deze wet in acht moeten nemen.

Zoals u reeds weet, hebben de onderworpen entiteiten en de toezichthoudende overheden een mededelingsplicht aan de Cel voor financiële informatieverwerking (CFI) wanneer ze weten, vermoeden of redelijke gronden hebben om te vermoeden dat geldmiddelen en verrichtingen (of pogingen tot verrichtingen) verband houden met het witwassen van geld, de financiering van terrorisme. De nieuwe wet voegt daar nog de financiering van de proliferatie van massavernietigingswapens aan toe.

Maar tegelijkertijd hebben zij een mededelingsverbod naar de personen toe waarover zij de persoonsgegevens verwerken en een melding hebben gedaan. Hierdoor worden de rechten die die personen normaal gezien in het kader van de privacy wet hebben, zoals recht op transparante informatie, recht van inzage, recht op rectificatie of wissing, en dergelijke beperkt.

De onderworpen entiteiten moeten evenwel hun nieuwe cliënten, bij de verwerking van hun persoonsgegevens, informeren over de wettelijke verplichtingen die zij hebben krachtens de antiwitwaswet en de AVG (GDPR) alvorens met hen een zakelijke relatie aan te gaan of een occasionele verrichting uit te voeren.

6. Grondwettelijk Hof bevestigt het beroepsgeheim van de advocaat 

In dit kader is het belangrijk te melden dat het Grondwettelijk Hof gedeeltelijk de antiwitwaswet van 18 september 2017 vernietigd heeft in verband met het beroepsgeheim van de advocaat.

Een advocaat kan niet worden verplicht een melding van een vermoeden door te geven aan de Cel voor financiële informatieverwerking (CFI) wanneer zijn cliënt, op zijn advies, van een verdachte verrichting afziet.

Evenmin kan aan een persoon die buiten de vertrouwensrelatie tussen de advocaat en zijn cliënt staat, zelfs wanneer hij advocaat zou zijn, worden toegestaan om informatie die door het beroepsgeheim gedekt is aan de CFI mee te delen. 

7. De samenwerking tussen de bevoegde autoriteiten van de lidstaten wordt verbeterd

De Richtlijn voorziet in maatregelen om een doeltreffende samenwerking en coördinatie tussen de verschillende nationale en internationale toezichthoudende autoriteiten te vergemakkelijken en te bevorderen. Deze maatregelen krijgen uitvoering in de nieuwe anti-witwaswet.

8. Besluit

Deze wet is er gekomen om de EU-Richtlijn 2018/843 om te zetten en is daarin ruim te laat.

De wet treedt in werking op 15 augustus 2020, behalve voor de bepalingen in verband met voetbal, en de herlaadbare kaarten.

De beperkingen in verband met de herlaadbare kaarten traden in werking vanaf 10 juli 2020.

De regeling betreffende de professionele voetbalclubs en de VZW Koninklijke Belgische Voetbalbond treedt in werking op 1 juli 2021. De Koning kan de inwerkingtreding ervan met 6 maanden uitstellen indien een Europese Verordening, Richtlijn of Europese rechtshandeling een aanpassing van de betrokken bepalingen vereist.

Voor de sportmakelaars in de voetbalsector moet een Koninklijk Besluit de datum van inwerkingtreding bepalen nadat er een samenwerkingsakkoord met de betrokken gewesten is afgesloten.

Nu is het nog wachten op uitvoeringsbesluiten die nadere toelichting moeten geven over een aantal aspecten. We denken daarbij aan de registratieverplichting van aanbieders van wisseldiensten tussen virtuele en fiduciaire valuta, aanbieders van bewaarportefeuilles, en de kunsthandelaars.

We houden u hierover op de hoogte.